عفونت‌های رایج دهان و درمان آن‌ها

یکی از عواملی که می‌تواند موجب نگرانی شده و فعالیت‌های روزمره مانند مسواک زدن یا حتی غذا خوردن را تحت تاثیر قرار دهد، عفونت‌های دهانی هستند. این عفونت‌ها ممکن است بخش‌های مختلف دهان مانند لثه، زبان و گلو را درگیر کنند. در صورتی که عفونت‌ها خفیف باشند امکان درمان خانگی وجود دارد. اما در مواقعی که عفونت دهانی شدید باشد، نیاز به مداخله پزشکی خواهد بود.

در این مقاله به معرفی عفونت‌های رایج دهان و درمان آن‌ها می پردازیم. همچنین به یک سری از سوالات رایج در مورد عفونت‌های دهانی پاسخ داده شده است.

برفک دهان (Oral Thrush)

برفک دهان یا کاندیدیازیس دهانی، عفونتی قارچی است که در دهان و گاهی در گلو ایجاد می‌شود. زمانی که نوعی از قارچ به نام کاندیدا بیش از حد در دهان رشد کند، عفونت به وجود می آید. جالب اینجاست که این نوع از قارچ به صورت طبیعی در دهان وجود دارد؛ اما در صورتی موجب عفونت می‌شود که شرایط برای رشد بیشتر آن مساعد باشد.

علائم برفک دهان

این عفونت در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی خود را نشان می دهد؛ اما برخی علائم رایج آن در زیر لیست شده‌اند

• • لکه‌های سفید: این لکه‌ها معمولاً روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها یا سقف دهان ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها شبیه به پنیر دلمه هستند و با خراشیده شدن، ناحیه زیر آن قرمز و ملتهب می‌شود.

• • قرمزی و التهاب: لثه‌ها، گونه‌ها، زبان و سقف دهان ممکن است قرمز و ملتهب شود.

• • درد و سوزش: در برخی موارد، ممکن است افراد مبتلا به برفک دهان احساس درد یا سوزش در دهان خود داشته باشند.

• • مشکل در بلع: در موارد شدید، برفک دهان ممکن است باعث مشکل در بلع شود.

• • طعم غیرعادی: برخی افراد ممکن است طعم غیرعادی در دهان خود احساس کنند.

علل برفک دهان

از دلایل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا و در نتیجه ایجاد برفک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به ایدز، دیابت یا افرادی که تحت شیمی درمانی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به برفک دهان هستند.

• • مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های مفید دهان را از بین می‌برند و به رشد قارچ کاندیدا کمک می‌کنند.

• • استفاده از کورتیکواستروئیدها: مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش دهد.

• • خشکی دهان: خشکی دهان می‌تواند محیط مناسبی برای رشد قارچ کاندیدا ایجاد کند.

• • استفاده از پروتزهای دندانی: افرادی که از پروتزهای دندانی استفاده می‌کنند، به دلیل تجمع باکتری‌ها در زیر پروتزها، بیشتر در معرض ابتلا به برفک دهان هستند.

• • نوزادان: نوزادان به دلیل سیستم ایمنی نارس، بیشتر در معرض ابتلا به برفک دهان هستند.

درمان برفک دهان

برای درمان برفک درمان، ابتدا باید نوع عفونت، شدت و علت ایجاد آن مشخص شود. معمولاً از داروهای ضد قارچ به صورت قرص یا شربت تجویز می‌شود.

علاوه بر داروهای ضد قارچ، پزشک ممکن به شما توصیه کند که:

• • بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید: مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان می‌تواند به کاهش قارچ‌ها در دهان کمک کند.

• • از مصرف غذاهای شیرین و اسیدی خودداری کنید: این غذاها می‌توانند رشد قارچ کاندیدا را تشدید کنند.

• • از استفاده مشترک از ظروف و وسایل شخصی خودداری کنید: این کار می‌تواند از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری کند.

پیشگیری از برفک دهان

برای پیشگیری از برفک دهان، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• • بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید: مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به برفک دهان کمک کند.

• • سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید: با تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی، سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید.

• • از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها خودداری کنید.

• • در صورت استفاده از پروتزهای دندانی، آن‌ها را به طور مرتب تمیز کنید.

توجه: اگر علائم برفک دهان دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب دریافت کنید.

تبخال دهان (Oral Herpes)

قطعا تا به حال حداقل یکبار تجربه ابتلا به تبخال دهان یا زخم سرد را داشته‌اید. تبخال دهان به صورت تاول‌های کوچک و دردناکی در کنار و روی لب‌ها و گاهی هم داخل دهان دیده می‌شود.

چه چیزی باعث تبخال دهان می‌شود؟

عامل اصلی ایجاد تبخال دهان، ویروسی به نام هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) است. این ویروس بسیار مسری است و از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده، مانند بوسیدن ، به راحتی منتقل می‌شود.

علائم تبخال دهان چیست؟

• • سوزش و خارش: قبل از ظاهر شدن تاول‌ها، ممکن است احساس سوزش یا خارش در ناحیه‌ای که تبخال قرار است ایجاد شود، حس کنید.

• • تاول‌های کوچک: این تاول‌ها معمولاً قرمز و پر از مایع هستند و ممکن است دردناک باشند.

• • پوسته‌پوسته شدن: پس از چند روز، تاول‌ها خشک شده و پوسته‌پوسته می‌شوند.

• • التهاب غدد لنفاوی: گاهی اوقات، غدد لنفاوی گردن ممکن است متورم و دردناک شوند.

چرا تبخال عود می‌کند؟

با یک بار ابتلا به تبخال دهانی، ویروس آن برای همیشه وارد بدن شما می‌شود. عوامل مختلفی مانند استرس، تب، قاعدگی، سیستم ایمنی ضعیف و قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌توانند باعث فعال شدن مجدد ویروس و عود تبخال شوند.

درمان تبخال دهان

متأسفانه، هیچ درمانی برای ریشه‌کن کردن کامل ویروس هرپس وجود ندارد. اما داروهای ضد ویروسی می‌توانند به تسکین علائم و کاهش مدت زمان بیماری کمک کنند. این داروها معمولاً به صورت پماد یا قرص مصرف می‌شوند.

علاوه بر داروها، می‌توانید با رعایت موارد زیر به بهبود سریع‌تر خود کمک کنید:

• • تمیز نگه داشتن ناحیه آلوده: با آب گرم و صابون ملایم ناحیه را تمیز کنید.

• • اجتناب از تماس مستقیم با تاول‌ها: از ترکاندن تاول‌ها خودداری کنید و از تماس دست‌های آلوده با سایر قسمت‌های بدن خود بپرهیزید.

• • استفاده از کمپرس سرد: کمپرس سرد می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

• • مصرف غذاهای نرم و خنک: از خوردن غذاهای تند، شور و اسیدی خودداری کنید.

پیشگیری از تبخال دهان

اگرچه نمی‌توان از ابتلا به تبخال دهان به طور کامل جلوگیری کرد، اما می‌توانید با رعایت نکات زیر خطر ابتلا را کاهش دهید:

• • اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا به تبخال

• • شستن مرتب دست‌ها

• • تقویت سیستم ایمنی بدن

• • کاهش استرس

نکته مهم: در موارد شدید تبخال دهانی، درمان خانگی کافی نیست؛ حتماً به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانیم : راهنمای جامع سلامت دهان و دندان

ژنژیویت (Gingivitis)

ژنژیویت، یا التهاب لثه، یکی از بیماری‌های دهانی رایج به خصوص در نوجوانان و جوانان است. این بیماری با تجمع باکتری‌ها روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. لثه سالم، رنگ صورتی دارد و بسیار محکم است. اما لثه بیمار قرمز و متورم هستند و خونریزی می‌کند.

علل ژنژیویت

• • وجود پلاک: پلاک یک لایه چسبناک و بی‌رنگ است که از باکتری‌ها، بزاق و ذرات غذا تشکیل شده است. اگر پلاک به طور منظم از روی دندان‌ها پاک نشود، می‌تواند باعث التهاب لثه‌ها شود.

• • جرم دندان: جرم دندان در واقع پلاکی است که سخت شده و به سطح دندان چسبیده است. جرم دندان را نمی‌توان با مسواک زدن معمولی پاک کرد و تنها با مراجعه به دندانپزشک قابل برداشتن است (نکته: جرمگیری به دندان‌ها آسیبی نمی‌زند)

• • تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ یا بارداری می‌تواند لثه‌ها را حساس‌تر کرده و خطر ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهد.

• • داروهای خاص: برخی داروها مانند داروهای ضد بارداری خوراکی می‌توانند خطر ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهند.

• • سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می‌تواند جریان خون به لثه‌ها را کاهش داده و روند بهبودی را کند کند.

علائم ژنژیویت

• • لثه‌های قرمز و متورم: این عارضه، شایع‌ترین علامت ژنژیویت است.

• • خونریزی لثه‌ها: ممکن است حتی با مسواک زدن ملایم هم لثه‌های شما خونریزی کنند.

• • بوی بد دهان: وجود باکتری‌ها در دهان می‌تواند باعث بوی بد دهان شود.

• • حساسیت لثه‌ها: لثه‌های شما ممکن است به لمس حساس باشند.

• • تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها: در موارد شدید، ژنژیویت می‌تواند باعث تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها شود.

عوارض ژنژیویت

اگر ژنژیویت درمان نشود، می‌تواند به بیماری جدی‌تری به نام پریودنتیت تبدیل شود. پریودنتیت می‌تواند باعث از بین رفتن بافت‌های اطراف دندان، لق شدن دندان‌ها و در نهایت از دست دادن دندان‌ها شود.

پیشگیری و درمان ژنژیویت

• • بهداشت دهان و دندان خوب: مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان به طور منظم برای حذف پلاک و جرم از روی دندان‌ها بسیار مهم است.

• • مراجعه منظم به دندانپزشک: مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها به پیشگیری و درمان ژنژیویت کمک می‌کند.

• • تغذیه سالم: یک رژیم غذایی سالم و متعادل به حفظ سلامت دهان و دندان کمک می‌کند.

• • ترک سیگار: سیگار کشیدن یکی از عوامل خطرناک برای بیماری‌های لثه است.

• • درمان بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند دیابت می‌توانند خطر ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهند. بنابراین، کنترل این بیماری‌ها بسیار مهم است.

به یاد داشته باشید: ژنژیویت یک بیماری قابل پیشگیری و درمان است. با مراقبت مناسب از دهان و دندان‌های خود، می‌توانید از بروز این بیماری جلوگیری کنید و لبخندی سالم داشته باشید.

ایجاد اختلال در عملکرد هر کدام از اندام‌های بدن می تواند روی سلامت و عملکرد کلی بدن شما تاثیر بگذارد. دهان در دستگاه گوارش به عنوان یکی از راه‌های ورود عفونت به بدن محسوب می شود. از همین رو حفظ سلامت آن بسیار حائز اهمیت است.

امید است این مقاله به شما یک دید کلی نسبت به عفونت‌های رایج دهان و درمان آن‌ها داده و برای شما کاربردی و راهگشا باشد. 
در صورتی که در مورد بیماری های دهانی سوالی داشتید، در بخش نظرات از ما بپرسید تا متخصصین ما در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.

بیشتر بدانیم : آیا عصب کشی درد دارد؟